حلال 502 چیست؟

حلال 502 یک مایع هیدروکربنی سبک، شفاف و بی‌رنگ از خانواده White Spirit یا Solvent Naphtha است که از برش‌های خاص نفتی تولید می‌شود. این محصول ترکیبی از هیدروکربن‌های پارافینی (آلیفاتیک)، سیکلوپارافینی (نفتنیک) و مقدار کمی هیدروکربن آروماتیک است. نگهداری و استفاده از آن به دلیل اشتعال‌پذیری نیاز به رعایت نکات ایمنی دارد.

مشخصات فنی متداول حلال 502 (مطابق استانداردهای صنعتی):

• نقطه جوش: حدود 120 تا 170°C
• دانسیته: 0.76 تا 0.79 g/cm³ در دمای 15°C
• فشار بخار: پایین (ایمنی بیشتر در تبخیر ناگهانی)
• فاقد آب و گوگرد
• بوی ملایم نفتی

فرایند تولید حلال 502

تولید این حلال در واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی شامل گام‌های اصلی زیر است:

1. تقطیر نفت خام

جداسازی برش‌های نفت سفید و نفتا در محدوده نقطه جوش مناسب در برج تقطیر اتمسفریک.

2. هیدروتریتینگ (Hydrotreating)

تصفیه هیدروژنی برای حذف گوگرد، نیتروژن و سایر ناخالصی‌ها، بهبود پایداری رنگ و بوی محصول.

3. بلندینگ (Blending)

مخلوط‌کردن برش‌های هیدروکربنی مختلف جهت رسیدن به مشخصات فنی هدف، به‌ویژه در محدوده نقطه جوش و قدرت حلالیت.

4. تصفیه نهایی و بسته‌بندی

فیلتر کردن ذرات معلق، کنترل کیفیت، و پرکردن در ظروف استاندارد برای حمل و نگهداری.

کاربردهای حلال 502

به دلیل ترکیب و ویژگی‌های خاص، حلال 502 در صنایع مختلف استفاده می‌شود:

• صنعت رنگ و رزین: رقیق‌کننده رنگ‌های روغنی و آلکیدی، و پاک‌کردن ابزار رنگ‌آمیزی.
• صنعت چاپ و لاک‌ها: تهیه فرمولاسیون جوهر چاپ، لاک‌های صنعتی و تینرها.
• صنعت چسب و رزین صنعتی: رقیق‌کردن چسب‌های پایه نفتی و پلیمرهای خاص.
• تمیزکاری و شستشوی صنعتی: حذف چربی، روغن و آلودگی از قطعات ماشینی و تجهیزات.
• تولید محصولات کمکی: پایه حلال در تولید واکس خودرو، پولیش، ضدزنگ و پاک‌کننده‌ها.
• استخراج شیمیایی: نقش حلالی در استخراج برخی ترکیبات آلی از مواد خام.

بازار حلال 502 در ایران

در حال حاضر محصول حلال 502 توسط شرکت پتروشیمی بیستون، شرکت پالایش نفت اصفهان و شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران تولید می‌شود و در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران عرضه می‌گردد. در سال 1403 ارزش معاملات محصول حلال 502 شرکت پتروشیمی بیستون در بورس انرژی ایران به بیش از 26 هزار و 184 میلیارد ریال رسید. شرکت پالایش نفت اصفهان بیش از 10 هزار و 149 میلیارد ریال و شرکت سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران بیش از ۴ هزار و ۱۶۷ میلیارد ریال از محصول حلال 502 را در بورس انرژی ایران به فروش رساندند.

جمع‌بندی

حلال ۵۰۲ یک مایع هیدروکربنی سبک، شفاف و بی‌رنگ از خانواده White Spirit است که با ترکیبی از هیدروکربن‌های پارافینی، سیکلوپارافینی و درصد اندکی آروماتیک تولید می‌شود. این محصول به‌واسطه نقطه جوش میان‌برش (حدود ۱۲۰ تا ۱۷۰ درجه سانتی‌گراد)، بوی ملایم، فاقد گوگرد و قابلیت حلالیت بالا، جایگاه مهمی در صنایع رنگ، رزین، چاپ، چسب، تمیزکاری صنعتی و محصولات کمکی نظیر واکس و ضدزنگ دارد. تولید آن شامل مراحل تقطیر نفت خام، هیدروتریتینگ، بلندینگ و تصفیه نهایی است که در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های ایران انجام می‌شود. بازار داخلی این حلال در سال ۱۴۰۳ رونق داشته و سه تولیدکننده اصلی—پتروشیمی بیستون، پالایش نفت اصفهان و سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران— این محصول را در بازار فیزیکی بورس انرژی ایران عرضه کرده اند. این ویژگی‌ها، همراه با عرضه پایدار و تقاضای گسترده، حلال ۵۰۲ را به یکی از محصولات کلیدی در زنجیره صنایع پایین‌دستی نفتی تبدیل کرده است.