نفت سفید چیست؟

نفت سفید یا Kerosene یکی از برش‌های میانی حاصل از تقطیر نفت خام است که در بازه دمایی ۱۵۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد جداسازی می‌شود. این ماده ترکیبی از هیدروکربن‌های خطی و حلقوی (C9 تا C16) با درصد کنترل‌شده‌ای آروماتیک است. ویژگی‌هایی مانند چگالی ۰٫۷۸ تا ۰٫۸۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب و ویسکوزیته پایین، آن را برای کاربردهای متنوع صنعتی و غیرصنعتی مناسب ساخته‌اند.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

• چگالی: بین ۰٫۷۸ تا ۰٫۸۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب
• نقطه جوش: ۱۵۰–۳۰۰ °C
• ساختار شیمیایی: مخلوط آلکان‌ها، سیکلوآلکان‌ها و کمتر از ۲۰٪ آروماتیک
• ویسکوزیته پایین: مناسب برای حمل و اختلاط
• رنگ: بی‌رنگ تا کمی زرد با شاخص سایبولت بالا در محصولات پالایش‌شده

فرآیند تولید نفت سفید

در پالایشگاه، نفت سفید طی تقطیر اتمسفریک از نفت خام جدا می‌شود. این فرایند شامل گرم‌کردن نفت خام و عبور آن از برج تقطیر است تا بر اساس نقطه جوش، برش‌ها تفکیک شوند. برای بهبود خواص، نفت سفید ممکن است تحت هیدروتریتینگ قرار گیرد که طی آن در حضور کاتالیست و هیدروژن، گوگرد، نیتروژن و فلزات سنگین حذف شده و رنگ و پایداری آن ارتقاء می‌یابد.

کاربردهای نفت سفید

۱. سوخت گرمایشی

برای بخاری‌ها و هیترها به دلیل احتراق یکنواخت و تولید گرمای زیاد.

۲. سوخت هواپیماها

به عنوان پایه تولید سوخت جت با استانداردهای خاصی مانند Jet-A و JP-8.

۳. کاربردهای خانگی

سوخت چراغ‌ها و اجاق‌ها در مناطق فاقد شبکه برق یا گاز.

۴. نقش در صنایع شیمیایی

به عنوان خوراک یا حلال در تولید روانکارها، مواد شوینده صنعتی و ترکیبات نفتی دیگر.

۵. پاک‌کننده صنعتی

برای زدودن چربی و روغن از قطعات فلزی در کارگاه‌ها و کارخانجات.

مزایا و محدودیت‌ها

نفت سفید به دلیل ترکیب شیمیایی متعادل و خواص فیزیکی پایدار، مزایای متعددی دارد. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به احتراق یکنواخت که بازدهی حرارتی بالا و عملکرد پایدار تجهیزات را تضمین می‌کند، قیمت مناسب و در دسترس بودن در سراسر بازارهای داخلی و بین‌المللی، قابلیت ذخیره‌سازی طولانی‌مدت بدون افت محسوس کیفیت در صورت رعایت شرایط نگهداری، و تولید انرژی حرارتی بالا متناسب با حجم سوخت مصرفی اشاره کرد. این ویژگی‌ها باعث شده است نفت سفید همچنان یکی از سوخت‌های اصلی در حوزه‌های گرمایشی، صنعتی و حمل‌ونقل باقی بماند.

در عین حال، این سوخت محدودیت‌هایی نیز دارد که باید مدنظر قرار گیرند. بوی تند و مشخص ناشی از ترکیبات هیدروکربنی سنگین، اشتعال‌پذیری بالا به‌ویژه در شرایط تهویه نامناسب یا نزدیکی به منابع حرارت و جرقه، و لزوم تهویه مؤثر هنگام استفاده برای جلوگیری از تجمع بخارات قابل اشتعال، از جمله مهم‌ترین این محدودیت‌ها هستند. آگاهی از این موارد و رعایت الزامات ایمنی، نقش مهمی در استفاده بهینه و کاهش خطرات احتمالی دارد.

نگهداری و حمل‌ونقل

نفت سفید باید در مخازن مقاوم و سازگار با مواد هیدروکربنی ذخیره شود، به‌دور از منابع حرارت، جرقه و تابش مستقیم آفتاب، و در محیطی خشک، خنک و دارای تهویه مناسب قرار گیرد. درج برچسب‌های هشدار ایمنی و علامت اشتعال‌پذیری روی بسته‌بندی الزامی است.

جمع‌بندی

نفت سفید، به عنوان برشی میانی از نفت خام، محصولی استراتژیک با کاربردهای گسترده در گرمایش، حمل‌ونقل هوایی، صنایع شیمیایی و مصرف خانگی. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی قابل کنترل و فرآیند پالایش دقیق، این ماده را به یکی از مهم‌ترین فراورده‌های نفتی در بازار جهانی تبدیل کرده است. از مهمترین تولیدکنندگان نفت سفید در ایران می‌توان به شرکت نفت ستاره خلیج فارس، شرکت پالایش نفت تبریز و شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) اشاره کرد.